flynn etkisi ne demek?

Flynn etkisi, 20. yüzyılda dünyanın birçok yerinde ölçülen akışkan ve kristalize zeka testi puanlarındaki kayda değer ve uzun süreli artıştır.¹ Zekâ seviyesi (IQ) testleri, katılımcılarından oluşan bir örneklem kullanılarak standartlaştırıldığında, geleneksel olarak test sonuçlarının ortalaması 100 ve standart sapma 15 veya 16 IQ puanı olacak şekilde ayarlanır. IQ testleri yeniden düzenlendiğinde, genellikle önceki katılımcılarla yakın zamanda doğmuş örnekler kullanılarak tekrar standartlaştırılır. Her seferinde, ortalama sonuç 100 olarak ayarlanır. Bununla birlikte, yeni denekler eski IQ testlerini çözdüklerinde hemen hemen her durumda 100'ün önemli ölçüde üstünde puan alırlar.

Test puanlarındaki artışlar, testin ilk yıllarından günümüze kadar sürekli ve doğrusal olmuştur. Raven's Progressive Matrices testi için 2009 yılında yayınlanan bir çalışma, İngiliz çocuklarının ortalama test puanlarının 1942'den 2008'e 14 IQ puanı arttığını ortaya koymuştur.² IQ testinin uzun süredir yaygın olarak kullanıldığı diğer Batı Avrupa ülkeleri, Japonya ve Güney Kore dahil olmak üzere birçok ülkede de benzer sonuçlar gözlemlenmiştir.³

Flynn etkisinin sebepleriyle ilgili birçok açıklama ve bunun etkileriyle ilgili bazı şüpheler vardır. Semantik hafıza ve epizodik bellek gibi diğer bilişsel yeteneklerde de benzer gelişmeler bildirilmiştir.⁴ Araştırmalar, 1990'lı yılların başlarından beri Norveç, Danimarka, Avustralya, İngiltere, Hollanda, İsveç, Finlandiya, Fransa ve Almanca konuşulan ülkelerde ⁵ IQ puanının düştüğünü ve Flynn etkisinin tersine döndüğünü göstermektedir.⁶⁷⁸⁹¹⁰ Test, adını zeka araştırmacısı James Flynn'den almıştır.

Muhtemel sebepleri

Zeka araştırmaları alanında uzmanlaşmış 75 kişinin 2017'de yaptığı bir araştırmaya göre, daha iyi sağlık koşulları, daha iyi beslenme, daha iyi eğitim ve iyileşen yaşam standartları Flynn etkisinin dört ana sebebidir. Genetik değişikliklerin bir etkisinin olduğu görülmemiştir.¹¹ Uzmanların görüşleri, Flynn etkisi verileri üzerinde bağımsız olarak yapılan ¹² meta-analizle doğrulanmaktadır.

Araştırmacılar Flynn etkisinin durmasının veya tersine dönmesinin muhtemel sebeplerini şöyle açıklamıştır: toplumun farklı kesimlerinde daha fazla olan doğurganlık oranın halkın genetik ve sosyal yapısına etkisi, göç, eğitim kalitesinin düşmesi ve medya etkisi.